اگر شما هم از علاقمندان به گردشگری در ایران زمین هستید یکی از شهرهای دیدنی و کویری زیبا که جاذبه های فرهنگی و طبیعی بسیاری دارد آران بیدگل است ما در این مقاله سرگرم کننده شما را با این شهر و تاریخچه و مکان های دیدنی آن آشنا می کنیم.با ما همراه باشید.
تاریخچه و موقعیت جغرافیایی آران بیدگل
آران و بیدگل شهری است در شمال استان اصفهان که مرکز شهرستان آران و بیدگل می‌باشد. این شهر در ۵ کیلومتری شمال شرق کاشان قرار دارد و از جنوب شرق به ابوزیدآباد، از غرب به نوش‌آباد و از شمال به کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک راه دارد.
جغرافیا
این شهر با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۴ دقیقه در ۶ کیلومتری شمال شرقی کاشان قرار دارد و فاصله آن از دریاچه نمک ۳۵ کیلومتر است.
این شهر با وسعت ۶۰۵۱ کیلومتر مربع، از طریق دو جاده اصلی به کاشان و شبکه راه‌های اصلی کشور مرتبط می‌شود. به لحاظ کویری بودن منطقه، ۱۹۰۰ کیلومتر مربع (۳۱ درصد مساحت شهرستان) در تپه‌های شنی قرار گرفته که در اصطلاح محلی به آن بند ریگ می‌گویند.
در اعماق و سطح زمین‌های نواحی شمال شهرستان معادن غنی و فراوانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها حوزه‌های وسیع نفت و دریاچه نمک آران و بیدگل با وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد. از کوه‌های شهرستان آران و بیدگل می‌توان به کوه یخاب با ارتفاع ۲۳۸۸ متر در ۶۰ کیلومتری شرقی شهر، کوه آبریزان و بند ریگ اشاره کرد.
آب و هوا
آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستانهای گرم و سوزان و زمستانهای سرد و خشک بوده و حداکثر دمای هوا در تابستان به ۴۸ درجه سانتیگراد و حداقل برودت هوا در زمستان به ۷- درجه سانتیگراد می‌رسد. بارش سالیانه حدود ۱۳۸ میلیمتر و میانگین دمای سالانه ۱۹/۹ درجه سانتیگراد است اما دما دما در پاییز و بهار معتدل بوده و در این فصول توریست‌های زیادی از اقصی نقاط جهان به این شهر زیبا می‌آیند. آران و بیدگل، از کهن‌ترین مناطق مسکونی جهان است که در شمالی‌ترین بخش اصفهان قرار دارد. این شهر کویری در خود قنات‌های کهن بسیاری را به‌همراه قلعه‌های قدیمی جای داده است.
تاریخچه
تحقیقات باستان‌شناسی نشان داده‌است که انسان عهد حجر که تازه از کوه فرود آمده و در دشت سکونت گزیده بود، بر روی همان مسیر کمانی شکل اطراف کویر نمک استقرار یافته بود و این قرارگاه‌های انسانی که تاکنون شناخته شده‌اند در کاشان (تپه سیلک)، قم، ری و دامغان بوده‌است.
پس از آنکه تپه سیلک (در ۱۴ کیلومتری جنوب غرب)، در اوایل هزاره اول (پیش از میلاد مسیح) تخریب شد، مهاجمین پیروز فین کنونی را مسکن خویش قرار دادند و در اطراف آنجا آبادیهای کوچک و بزرگی مانند آران دشت، بیدگل، نوش‌آباد، نیاسر و ورزآباد پدید آمد.
در دوره صفوی ژان شاردن که از کاشان بازدید می‌کند در مورد آران و بیدگل می‌گوید:
«تنها در یکی از نقاط حومه شهر هزار کارگر ابریشم‌باف وجود دارد. این آبادی که آران نام دارد و در فاصله دو فرسخی شهر می‌باشد از دور همچون شهر زیبایی جلوه‌گر است و دارای دو هزار باب خانه باغچه و ششصد باغ زیبا می‌باشد.»
در دوره قاجار، آران و بیدگل به صورت دو قریه جدا از هم وجود داشت. عبدالرحیم کلانتر ضرابی در کتاب تاریخ کاشان در این باره می‌گوید:[۶]
«و از آنجا به قریه نوش‌آباد و از آنجا به قریه آران و از آنجا به قریه بیدگل و این سه قریه از قرا معتبره و از قصبات معظمه گرمسیر و در دامنه بند ریگ بین الشمال و المشرق و در یک فرسخی و یک فرسخ و نیم کاشان واقع هستند.»
«رشته قنوات دوره آران و بیدگل قبل از حصاربندی یا در زمانی که عرصه محصوره این شهر هنوز از بیوتات و عمارات معمور نشده بوده‌است از قطر دایره حصاربندی به طرف دامنه جنوبی گذشته و هر یک سی ذرع و پنجاه ذرع و بیشتر و کمتر عمق دارند…
پس از دوره قاجار آران و بیدگل هر یک بر اساس قوانین تقسیمات کشوری دارای شهرداری جداگانه بودند و سال تأسیس شهرداری آن‌ها به ترتیب ۱۳۳۲ و ۱۳۳۳ خورشیدی بوده‌است. اولین شهردار آران در این دوره محمدتقی صباحی بود.
در سال ۱۳۵۴ خورشیدی بنابر تصمیم وزارت کشور این دو شهر تحت عنوان گل‌آرا یکپارچه شدند و از بخش آران و از توابع کاشان در محدوده استان مرکزی قرار گرفت.
در مردادماه سال ۱۳۷۵ بر اساس مصوبه هیئت وزیران، بخش آران از شهرستان کاشان جدا و به عنوان شهرستان آران و بیدگل شامل دو بخش مرکزی و کویرات در تقسیمات کشوری شناخته شد.
قدیمی‌ترین اثر مکتوبی که به آران اشاره دارد، کتاب الاعلاق النّفیسه نوشته ابن رسته است که در سال ۲۹۰ قمری به زبان عربی نگاشته شده و در سالهای اخیر توسط دفتر انتشارات امیرکبیر ترجمه و چاپ شده‌است. در صفحه ۱۸۱ این اثر از آران به عنوان یکی از آبادیهایی که در دوران انوشیروان دارای قصرهایی بوده‌است، یاد می‌کند.
دركتاب تاريخ قم كه۱۳۰۰ سال پيش نوشته شده از آران و وشاد و هراسكان نامبرده شده است.
«در نوشته‌ها قریه آران، دیده می‌شود. این منطقه را سابق بر این بدان جهت قریه می‌گفتند یا می‌نوشتند چون که دارای باغهای مشجر، خانه‌های بزرگ، قلعه و کاریزهای متعدد بوده‌است…»
مطابق نوشته‌های عباس علیجانزاده آرانی، این شهر از دو بخش مجزا و همجوار آران و بیدگل با فاصله کوچه‌ای تنگ تشکیل شده بود که در اسفند ۱۳۴۴ دیوارها فرو ریخت و هر دو بخش یکی شدند و شهر آران و بیدگل به‌وجود آمد.
باستان‌شناسان قدمت این شهرستان را به دوران تمدن سیلک، نسبت داده‌اند. هرچند امروزه بسیاری از این آثار تاریخی، به‌دلایل مختلف از جمله رخدادهای طبیعی و ساخت و سازهای شهری و جاده‌ای، از بین رفته است، ولی باز هم می‌توان رد پایی از برخی از آن‌ها را مشاهده کرد که خود به جاذبه‌ی گردشگری این شهر، تبدیل شده است. جالب است بدانید که بسیاری از آثار باقی‌مانده در این شهرستان کهن، متعلق به دوران اسلامی است. به نظر می‌رسد که آران و بیدگل تا اواخر حکومت قاجار، همانند دو قصبه‌ی بزرگ بوده است که دورتادور هرکدام از آن‌ها، برج و بارو و حصاری با کاربری دفاعی، در مجاورت یکدیگر و به‌صورت جداگانه احداث شده بود؛ اما پس از گذشت زمان و به‌دلیل وسعت یافتن شهر، به مرور با یکدیگر ادغام شده و سپس به یک شهر تبدیل شد. شهر امروزی آران و بیدگل، با ترکیب دو شهر قدیمی و در حاشیه‌ی کویر مرکزی کشور قرار گرفته است. در مورد وجه تسمیه این شهرستان چنین آمده است که آران، برگفته از «آرین» به‌معنای «جایگاه مقدس» و بیدگل نیز از «ویگل» اقتباس شده است.
مکان های دیدنی
۱. مسجد جامع قاضی آران و بیدگل
یکی از جاهای دیدنی آران و بیدگل، مجموعه‌ای است کهن و متشکل از مسجد جامع قاضی، حسینیه، مهدیه، بقعه‌ی متبرکه‌ی چند امام‌زاده، آب‌انبار، بازارچه‌ی شرقی و غربی، مسجد ملاعلی، خانه‌ی علمای عاملی آرانی و بناهای دیگری است که قدمت اکثر آن‌ها به دوران صفویه و زندیه بازمی‌گردد.
مسجد جامع قاضی آران و بیدگل یکی از کهن‌ترین بناهای احداث شده در این شهرستان است
«مسجد جامع قاضی» این شهرستان، یکی از کهن‌ترین عمارات این مجموعه است که به نظر می‌رسد قدمت آن به دوران نخست اسلامی بازمی‌گردد که احتمالا به دستور شاه طهماسب اول بر وسعت آن افزوده شده است. کتبیه‌‌ای گچی در این مسجد وجود دارد که مزین به خط نسخ عالی و به هنرمندی ابوالقاسم کاشانی نوشته شده است. این کتیبه متعلق به زمان علیشاه قاجار و سال ۱۲۳۸ است. این مسجد دارای شبستان تابستانی، صحن اصلی، مهدیه، ساختمان پنج امام‌زاده از فرزندان امام محمد باقر (ع) و کتیبه‌ای سنگی منقوش به وقف‌نامه‌ی قپان مسجد، است.
۲. کاروانسرای مرنجاب
عمارتی کهن، در سال ۱۰۱۲ هجری قمری، به دستور شاه عباس اول صفوی، در ۵۰ کیلومتری از شمال آران و بیدگل و در مجاورت دریاچه‌ی نمک، جهت اسکان مامورین محافظ راه ابریشم که محل عبور یکی از انشعاب‌های این راه تاریخی و ارزشمند است، ساخته شد. این بنای وسیع که به‌دلیل قرارگیری در منطقه‌ای به نام مرنجاب به «کاروانسرای مرنجاب» نام گرفت، یکی از مجهزترین و زیباترین کاروان‌سراهای ساخته شده در زمان خود محسوب می‌شد. هرچند در مدت زمانی به‌دلیل تغییر پایتخت به تهران و ایجاد راه‌های ارتباطی جدید در مسیر تهران، قم و کاشان، این کاروان‌سرا متروکه شد، ولی در سالهای اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و امروزه به‌عنوان یکی از اقامتگاه‌های گردشگری کویری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳. بقعه امام‌زاده محمد هلال
یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان آران و بیدگل، بقعه‌ی متبرکه‌ی امام‌زاده محمد هلال ابن علی (ع)، است که به‌دلیل معماری انجام شده و نیز تزیینات چشم‌گیر، یکی از دیدنی‌ترین و زیباترین بارگاه‌های متبرکه در این شهرستان است. سردر، هشتی ورودی رفیع، صحن‌های بزرگ با تزئیناتی زیبا از کاشی‌های معرق و معقل و نیز کاربندی‌های بسیار زیبا، گنبد بزرگ، گلدسته‌های متعدد با تزیینات هنرمندانه‌ی کاشیکاری از دلایل زیبایی قابل‌توجه این مجموعه‌ی زیارتی است. به نظر می‌رسد که قدمت بنای بقعه به دوران پیش از حکومت صفویان بازمی‌گردد. جالب است بدانید که آینه‌کاری انجام شده در سقف حرم به دستور کریم‌خان زند انجام شده است.
۴. حمام رئیسه آران و بیدگل
یکی از کهن‌ترین حمام‌های شهرستان آران و بیدگل، «حمام رئیسه» این شهرستان است که قدمت آن متعلق به دوران حکومت صفویان است. این حمام در زمینی به مساحت نزدیک به ۱۰۰۰ متر مربع و با زیربنایی حدود ۵۰۰ متر مربع احداث شده است. خشت، گچ و آهک، کاشی و سنگ، از مصالح استفاده شده در ساخت این حمام قدیمی است که با دو درب ورودی جدگانه برای بانوان و آقایان، سه فضای اصلی گرمخانه، سردخانه و میاندر، دستشویی و دوش‌ها، در سال ۱۳۸۴ به ثبت ملی رسیده است.
۵. کویر مرنجاب
یکی دیگر از دیدنی‌های محبوب در شهرستان آران و بیدگل منطقه‌ای است طبیعی که از آن به نام «کویر مرنجاب» یاد می‌شود. این جاذبه‌ی زیبای گردشگری در شمال شهرستان آران و بیدگل از توابع استان اصفهان قرار گرفته است و از شمال به دریاچه‌ی نمک آران و بیدگل، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره و سرانجام به شهرستان آران و بیدگل از سمت جنوب متصل می‌شود.
کویر مرنجاب در آران و بیدگل یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری در منطقه‌ی کویری است
به نظر می‌رسد که نام این کویر را شاه عباس صفوی انتخاب کرده است. بعضی دیگر معتقدند که کندن چاه و قنات و رسیدن به آب شیرین در این کویر کاری بسیار طاقت‌فرسا و سخت بوده است و به همین دلیل در گذشته به آن «مرد رنج آب» گفته می‌شد که رفته رفته تغییر کرد و به مرنجاب تبدیل شد. تپه‌های شنی مرتفع، جنگل‌های تاق، دریاچه‌های نمک و آسمان فوق‌العاده زیبای شب نیز از جذابیت‌های این کویر محسوب می‌شود. امروزه این منطقه از استان اصفهان یکی از محبوب‌ترین و درعین حال از جذاب‌ترین نقاط گردشگری در کشور است که علاقه‌مندان بسیاری برای تماشای آن به آران و بیدگل سفر می‌کنند.
۶. منطقه شکار ممنوع یخاب
در فاصله‌ی ۴ کیلومتری از غرب شهرستان آران و بیدگل، یکی از مناطق طبیعی و تحت حفاظت محیط زیست قرار گرفته است که به «منطقه‌ی شکار ممنوع یخاب» شهرت یافته است. بخش‌هایی از مرز شمالی منطقه با مرز پارک ملی کویر، یکی بوده و دریاچه‌ی نمک نیز در بخش شمالی آن قرار دارد که برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کویرگردی مناسب خواهد بود. این منطقه دارای آب و هوایی کوهستانی، دشت‌های آبرفتی، تپه ماهوری، شن‌های روان در بخش غربی، پوشش بسیار مناسب، منابع آبی فراوان و چشم‌اندازهای بکر و منحصربهفرد است که برخی از حیوانات ساکن در آن همچون انواع گربه‌سانان، جبیر و هوبره، در خطر انقراض قرار گرفته است. کل، بز، قوچ، میش، گربه شنی، کاراکال، خرگوش، عقاب طلایی، سارگپه، کبک، مار شاخدار ایرانی، افعی شاخدار، تیرمار، شترمار شیرازی و مار قیطانی از جمله موجوداتی است که در این منطقه زندگی می‌کنند.
۷. دریاچه نمک آران و بیدگل
قطعا یکی دیگر از جاهای دیدنی استان اصفهان در شهرستان آران و بیدگل «دریاچه‌ی نمک» این شهرستان است که در ۳۵ کیلومتری این شهرستان واقع شده است و با وسعتی حدود ۶۴۷ کیلومتر مربع یکی از بهترین جذابیت‌های کویر مرنجاب محسوب می‌شود. البته این دریاچه در بیشتر طول سال خشک و پوشیده از نمک است، اما از ویژگی‌های منحصربهفرد آن می‌توان به صحنه‌های زیبا و فوق‌العاده‌ای که پس از بارش باران و تبخیر آب ایجاد می‌شود اشاره کرد. اشکال هندسی حاصل از رسوبات نمک که تجربه‌ی تماشای آن خالی از لطف نیست. هر دوی این نقاط خطراتی همچون باتلاق‌های نمکی را به‌همراه دارد که باید بسیار مراقب بود. از جمله جاذبه‌های این کویر می‌توان علاوه بر موارد ذکر شده در بالا به نمک‌زار چاه کنجه، چاه دستکن (اعتقاد بر حفر آن توسط امام هشتم شیعیان)، ریگ بلند، کوه کلنگ، قلعه کرشاهی، کوه یخاب و کمپ متین‌آباد اشاره کرد.
۸. جزیره سرگردان در دریاچه نمک
در نزدیکی ساحل جنوبی دریاچه خشک نمک، یکی دیگر از مناطق جالب و دیدنی کشور قرار دارد. این جاذبه‌ی گردشگری طبیعی که «جزیره‌ی سرگردان» نام گرفته است، تپه‌ای است که در دریاچه‌ی نمک قرار گرفته است که برای رفتن به آن باید ابتدا مسیر کاشان به آران و بیدگل را طی کرد و سپس با عبور ۳۵ کیلومتر از جاده‌ی مرنجاب به دریاچه‌ی نمک رسید. جزیره درموقعیت ۱۵ کیلومتری از داخل دریاچه قرار دارد. کارشناسان معتقدند، مرتفع‌ترین بخش جزیره‌ی سرگردان با ۸۰۸ متر فاصله از سطح دریا ، متشکل از سنگ‌های آتشفشانی است. وجه تسمیه این منطقه‌ی زیبا و منحصربهفرد، محو شدن دو بخش انتهایی جزیره در افق، درست هنگامی است که از فاصله‌ای دور به آن نگاه شود. در این لحظه، منظره‌ای همانند یک کشتی سرگردان در دریای بی‌انتهای کویر مشاهده می‌شود که به‌علت گرمای شدید منطقه، خطای دید و شکست نور رخ می‌دهد.
روستای یزدل، حرم امام‌زاده هادی بن سجاد (ع)، مسجد نقشینه (مسجد قاسم)، مقبره‌ی حاج سلیمان صباحی، دریاچه نمک و شهر زیرزمینی اویی، تعداد دیگری از مکان‌های گردشگری است که در شهرستان آران و بیدگل قرار دارد و گردشگران و مسافران می‌توانند هنگام حضور در این شهرستان، از آن‌ها دیدن کنند. تجربیات و نظرهای خود را در خصوص جاذبه‌های گردشگری آران و بیدگل با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
