در ظهرهای گرم تابستان اگر در فکر تهیه یک غذای سبک و در عین حال مغذی و خنک کننده بدن هستید ما به شما آب و دوغ خیار را پیشنهاد می کنیم چرا که تمام ویزگی هایی که یک غذای تابستانی می تواند داشته باشد را شامل می شود، ضمن اینکه بسیار هم مقوی است پس با این مقاله که دستور تهیه این غذا را شامل می شود با ما همراه باشید.
تاریخچه آبدوغ خیار
آب‌دوغ‌خیار نام یک غذای ساده‌ی سنتی ایرانی،شیرازی اصیل است که به‌صورت سرد و در کاسه همراه با نعناع و پونه سرو می‌شود. این غذای خوشمزه، ظاهری دل‌نشین و ارزش غذایی بالایی دارد. گونه‌های همانند آن در ترکیه، مقدونیه، قبرس، آلبانی و ارمنستان نیز تهیه می‌شوند.
ترکیب‌ها
ترکیبات اصلی این غذا شامل ماست یا دوغ ترش یا شیرین، خیار ریز شده، سبزیجات تازه و بودار، یخ و نان است و از گردو، خامه، ترخون، ریحان، نعناع، کشمش، پیاز، سیر،موسیر به عنوان اجزای فرعی استفاده می‌شود.
گونه‌ها
از آنجا که در ترکیبات این غذا از بسیاری از گروه‌های غذایی همچون غلات، لبنیات، سبزیجات و میوه‌ها استفاده می‌شود، این غذا به عنوان یک غذای کامل شناسایی شده و گستره استفاده از آن، همه اقوام ایرانی را دربر می‌گیرد. این غذا مناسب برای فصول گرم سال مانند تابستان است و رفع عطش می‌نماید. در نوع زمستانی این غذا، بجای دوغ، آب انار شیرین بکار می‌رود. به این غذا ترید انار گفته می‌شود.
برخی از ارامنه ایران در آبدوغ خیار از کشک نیز استفاده می‌کنند. در گویش تویسرکان به این غذا تلیت (ترید) قاشقی گفته می‌شود.
ارزش غذایی
وجود ماست (دوغ) در این غذا، موجب جذب پروتئین و کلسیم، کاهش کلسترول خون، تقویت باکتری‌های مفید موجود در دستگاه گوارشی، کاهش احتمال بروز تومور و سرطان روده بزرگ، کاهش شمارقارچ‌ها در دستگاه تناسلی زنان و حتی کاهش وزن خواهد بود. کشمش موجود در این غذا، دارای ویژگی آنتی اکسیدان است که از نابودی سلولی و پوکی استخوان جلوگیری می‌نماید و برای سلامت دندان و لثه نیز مفید است. همچنین فسفر موجود در گردوی مورد استفاده در این غذا، با فسفر موجود در ماهی برابری می‌نماید و منبع جذب انواع ویتامین‌ها می‌باشد.
طرز تهیه آبدوغ خیار مجلسی + ترکیب دقیق سبزی آبدوغ خیار
مواد لازم
ماست ترش یا شیرین (به ذائقه شما بستگی دارد): به مقدار دلخواه
خیار ریز خرد شده: ۴۰۰ گرم
سبزی خوردن ساطوری خرد شده: ۲۰۰ گرم (ریحان و نعنا باید حتما در ترکیب شما باشد)
خامه صبحانه: ۲ قاشق غذاخوری
کشمش، گردو یا پودر گردو: به میزان دلخواه
سبزی خشک شامل نعناع خشک و شوید خشک: به مقدار دلخواه
پودر ریحان خشک: به مقدار دلخواه
پودر گل محمدی خشک: به مقدار دلخواه
نمک: به مقدار دلخواه
نان خرد شده، یخ و آب: به مقدار دلخواه
طرز تهیه
اما چگونه آبدوغ خیار درست کنیم؟ برای درست کردن آبدوغ خیار ابتدا ماست را خوب هم بزنید تا صاف و یکدست شود. اگر از ماست هم زده آماده استفاده می‌کنید البته نیاز به هم زدن ندارد. خامه را به ماست اضافه کنید و دوباره خوب هم بزنید تا با ماست یکدست شود. خیارها را ریز ریز خرد کنید و به ماست و خامه اضافه کنید و باز هم بزنید.
حتما بخوانید ۲۰ راز خوشمزه‌تر شدن سالاد الویه خانگی به روش رستورانی
سایر مواد را هم به ترکیب بالا اضافه کنید و و به آرامی هم بزنید. هر کدام از مواد بالا که با ذائقه شما سازگاری ندارند را می‌توانید حذف کنید. در مرحله بعد باید آب را اضافه کنید. مقدار آبی که اضافه می‌کنید بستگی به سلیقه شما دارد. بعضی دوست دارند آبدوغ خیار را سفت و غلیظ میل کنند و بعضی هم آبکی و رقیق دوست دارند. بعد از یکدست شدن آبدوغ خیار با آب، نان‌ها را خرد کنید و به آبدوغ خیار اضافه کنید. برای تزیین آبدوغ خیار از پودر گل محمدی، پودر نعنا و برگ نعنا تازه استفاده کنید.
اضافه کردن یخ هم اختیاری است. آبدوغ خیار را می‌توانید به عنوان یک فست فود اصیل در وعده پیش غذا یا حتی غذای اصلی میل کنید. اما فواید آبدوغ خیار چیست؟ آبدوغ خیار یک وعده غذایی بسیار مفید برای درمان گرمازدگی است. به خاطر سبزیجات و نعنا ضد یبوست و نفخ است و گردو و کشمش موجود در آن مقوی و سیر کننده است.
یک روایت جالب و تاریخی در مورد آبدوغ خیار در دربار ناصرالدین شاه
در زمان ناصرالدین شاه امیرکبیر که از حیف و میل سفره‌های خوراک درباری به تنگ آمده بود به شاه پیشنهاد کرد که برای یک روز آن‌چه رعیت میخورند را میل فرمایند.
شاه پرسید: که مگر رعیت ما چه میل می‌کنند؟
امیر گفت:ماست و خیار!
شاه سرآشپزباشی را صدا زد و فرمان داد برای ناهار فردا ماست و خیار درست کند.
سرآشپزباشی به تدارکاتچی دستور تهیه مواد زیر را داد:
ماست پرچرب اعلا ۱ مَن
خیار نازک و قلمی ورامین: ۲ مَن
گردوی مغز سفید بانه: ۳کیلو
پیاز اعلا همدان: ۱مَن
کشمش اعلا و مویز شاهانی بدون هسته: یک کیلو
نان مرغوب مغز دار خاش خاش دار دو آتیشه: ۳ مَن
نعنای باغی اعلا و سبزی‌های بهاری: ۱ کیلو
ناصرالدین شاه بعد از اینکه یک شکم سیر از آبدوغ خیار درباری تناول کرد، رو به امیرکبیر گفت:
رعایای ما چه غذاها میخورند وما بی خبر بوده‌ایم!
هرکس نارضایتی کرد و کُفران نعمت، به چوب و فلک ببندیدش!
